Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp rèn đọc đúng cho học sinh lớp Một

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp rèn đọc đúng cho học sinh lớp Một

1. 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Khi đất nước bước vào thời kỳ hội nhập để đưa đất nước thoát khỏi tình trang kém phát triển thì giáo dục và đào tạo phải gánh vác một trách nhiệm vô cùng to lớn đó là phải đào tạo cho đất nước một đội ngũ nhân lực hùng hậu để đáp ứng nhu cầu phát triển và hội nhập đó là điều mà tất cả những người làm công tác trong ngành giáo dục nói chung và bản thân tôi nói riêng cũng rất trăn trở và suy nghĩ làm thế nào để nâng cao chất lượng học sinh, giúp các em nắm được kiến thức cơ bản ngay từ đầu lớp Một, giúp các em có một nền móng vững chắc trong học tập, bởi lớp Một là nền móng cho sự phát triển của các em sau này ở các lớp kế tiếp như người ta thường nói “ Cấp một là nền, lớp một là móng ” vì thế móng có chắc thì nền mới vững. Môn Tiếng Việt ở trường tiểu học có nhiệm vụ vô vùng quan trọng đó là hình thành 4 kỹ năng: Nghe – nói - đọc – viết cho học sinh. Tập đọc là một phân môn của chương trình Tiếng Việt bậc tiểu học. Đây là phân môn có vị trí đặc biệt trong chương trình vì nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển kỹ năng đọc, một kỹ năng quan trọng hàng đầu của học sinh ở bậc tiểu học đầu tiên. Kỹ năng đọc có nhiều mức độ: đọc đúng, đọc nhanh (lưu loát, trôi chảy), đọc có ý thức (thông hiểu được nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là đọc hiểu) và đọc diễn cảm. Khi học sinh đọc tốt, viết tốt thì các em mới có thể tiếp thu các môn học khác một cách chắc chắn. Từ đó học sinh mới hoàn thành được năng lực giao tiếp của mình. Những kỹ năng này không phải tự nhiên mà có. Nhà trường phải từng bước hình thành và trường tiểu học nhận nhiệm vụ đặt viên gạch đầu tiên. Nên việc dạy học phải có định hướng, có kế hoạch từ lớp 1 đến lớp 5. Đặc biệt đối với học sinh lớp 1 - Lớp đầu cấp - việc dạy đọc cho các em thật vô cùng quan trọng bởi các em có đọc tốt được ở lớp 1 thì khi học các lớp tiếp theo các em mới nắm bắt được những yêu cầu cao hơn của môn Tiếng Việt. Việc dạy đọc ở lớp 1 cũng quan trọng bởi từ chỗ các em còn phải đọc đánh vần từng tiếng đến việc đọc thông thạo được một văn bản là việc tương đối khó với các em mà mục tiêu của giờ dạy Tiếng Việt là phải hướng đến giáo dục học sinh yêu tiếng Việt bằng cách nêu bật sức mạnh biểu đạt của Tiếng Việt, sự giàu đẹp của âm thanh, sự phong phú của ngữ điệu trong việc biểu đạt nội dung. Thế nhưng hiện nay, ở trường tiểu học, mặt âm thanh của ngôn ngữ, đặc biệt ngữ điệu chưa được chú ý đúng mức. Đó là một trong những lý do cho học sinh của chúng ta đọc và nói chưa tốt. Đó cũng là ý do khiến cho trong nhiều trường hợp, học sinh không hiểu đúng văn bản được đọc. Cũng như nhiều giáo viên lớp 1 khác, tôi suy nghĩ rất nhiều về cách dạy tập đọc ở lớp 1. Đặc biệt là rèn cho học sinh không những chỉ đọc thông được văn bản mà còn phải đọc đúng văn bản được đọc. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để giúp các em đọc đúng tiếng, đọc liền tiếng trong từ, trong câu, đọc đúng ngữ điệu, biết cách ngắt nghỉ hơn trong văn bản thơ, cũng như văn bản văn xuôi. Những băn khoăn này chính là lý do tôi chọn đề tài: “Biện pháp rèn đọc đúng cho học sinh lớp Một ”
2. 2 PHẦN II: NỘI DUNG 1. Thực trạng của vấn đề. Năm học 2023 - 2024, tôi được phân công chủ nhiệm và giảng dạy lớp 1E ở trường tiểu học Thanh Khương với tổng số 30 học sinh. Vào đầu năm học tôi nhận thấy lớp tôi có những thuận lợi, khó khăn sau: a. Thuận lợi. Giáo viên lớp Một chúng tôi đã được tiếp cận sớm với sách giáo khoa Tiếng Việt 1, được tập huấn chuyên sâu về nội dung, phương pháp, cách thiết kế bài dạy các tiết Tiếng Việt. Ban giám hiệu đặc biệt quan tâm và lựa chọn đội ngũ giáo viên lớp Một. Luôn tạo điều kiện thuận lợi nhất phục vụ cho công tác dạy và học . Một số em đã biết tất cả các chữ cái khi vào đầu lớp Một. Phụ huynh cũng luôn quan tâm, lo lắng, hỗ trợ đến việc học của con em. Thường xuyên trao đổi với GVCN để nắm bắt tình hình của con em mình. b. Khó khăn Năm học 2023 - 2024 là năm học thứ ba thực hiện chương trình GDPT 2018. Đi kèm với sự thay đổi đó là các quy trình dạy, tài liệu dạy và học thay đổi. Bản thân tôi nói riêng và các đồng nghiệp nói chung cũng không khỏi những bỡ ngỡ khi hướng dẫn học sinh đọc. Vào đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát nhỏ trong lớp 1E trường Tiểu học Thanh Khương với nội dung sau: - Kiểm tra sự phát triển về thể chất của các em. - Nhận xét về sự quan tâm của gia đình đối với việc học của con em. - Tìm hiểu số học sinh đi học mầm non và số học sinh không đi học mầm non hoặc đi học không đều, tìm hiểu lý do học sinh không đi học mầm non. - Kiểm tra sự nắm bắt, nhận diện chữ cái đã học trong trường mầm non. - Kiểm tra học sinh đã biết hoặc chưa biết cầm bút. * Kết quả thu được như sau : - Một số em yếu về thể chất, bé nhỏ hơn so với các bạn bình thường kèm theo phát triển chậm về trí nhớ, học trước quên sau, còn ngọng nhiều khi phát âm, chậm tiến. - Phụ huynh trong lớp một số người không biết chữ chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình, chưa tạo điều kiện tốt để kèm cặp con em mình học bài, đọc bài ở nhà. - Kết quả khảo sát đầu năm nhận diện chữ cái : Tổng số : 33 em + Nhận biết được các chữ cái : 15 em + Biết từ 3 – 5 chữ cái : 13 em + Không biết chữ cái : 5 em * Nguyên nhân - Tỉ lệ học sinh nhận diện chưa chắc chắn, chính xác bảng chữ cái quá thấp nên dẫn đến kết quả học tập của học sinh sẽ không cao. Một trong những lí do dễ thấy là vì các em chưa được sự quan tâm của gia đình. Bên cạnh đó các em còn
3. 3 quá nhỏ, chưa ý thức tự giác, cố gắng trong học tập nên trong tiết học các em chưa tập trung, còn thụ động chưa ham thích học. Vì vậy, chúng ta phải biết được đặc điểm tình hình của từng đối tượng phát huy những mặt tích cực của học sinh. Biết lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức tiết học sao cho các em luôn cảm giác thoải mái thích thú, thích được tham gia học một cách tự nguyện không gò ép. Giáo viên phải gần gũi, yêu thương, động viên kịp thời để học sinh thích học. Nhận thức được điều này và thấy rõ được những khó khăn cơ bản tôi đã thực hiện một số biện pháp. Rèn kĩ năng đọc cho các em học sinh lớp 1 để các em có điều kiện học tốt cùng các bạn trong lớp. 2: Các biện pháp tiến hành để giải quyết vấn đề 1. Các giải pháp Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị tâm thế để đọc. Khi ngồi đọc cần phải ngồi ngay ngắn, khoảng cách từ mắt đến sách nên nằm trong khoảng 30 – 35 cm, cổ và đầu thẳng, phải thở sâu và thở ra chậm để lấy hơi. Ở lớp, khi được cô giáo gọi đọc, học sinh phải bình tĩnh, tự tin, không hấp tấp đọc ngay. Trước khi nói về việc rèn đọc đúng, cần nói về tiêu chí cường độ và tư thế khi đọc, tức là rèn đọc to, đọc đàng hoàng. Trong hoạt động giao tiếp, khi đọc thành tiếng, người đọc một lúc đóng hai vai: một vai – và mặt này thường được nhấn mạnh - là người tiếp nhận thông tin bằng chữ viết; vai thứ hai là người trung gian để truyền thông tin đưa văn bản viết đến người nghe. Khi giữ vai thứ hai này, người đọc đã thực hiện việc tái văn bản. Vì vậy, khi đọc thành tiếng, người đọc có thể đọc cho mình hoặc cho người khác hoặc cho cả hai. Đọc cùng với phát biểu trong lớp là hai hình thức giao tiếp trước đám đông đầu tiên của trẻ em nên giáo viên phải coi trọng khâu chuẩn bị để đảm bảo sự thành công, tạo cho các em sự tự tin cần thiết. Khi đọc thành tiếng, các em phải tính đến người nghe. Giáo viên cần cho các em hiểu rằng các em đọc không phải chỉ cho mình cô giáo mà để cho tất cả các bạn cùng nghe nên cần đọc đủ lớn để cho tất cả những người này nghe rõ. Nhưng như thế không có nghĩa là đọc quá to hoặc gào lên. Để luyện cho học sinh đọc quá nhỏ "lí nhí", giáo viên cần tập cho các em đọc to chừng nào bạn ở xa nhất trong lớp nghe thấy mới thôi. Giáo viên nên cho học sinh đứng trên bảng để đối diện với những người nghe. Tư thế đứng đọc phải vừa đàng hoàng, vừa thoải mái, sách phải được mở rộng và cầm bằng hai tay. Giáo viên làm mẫu, đây là đối tượng học sinh vùng nông thôn , giáo viên cần nắm bắt sự khéo léo, tâm lý của học sinh, giúp học sinh mạnh dạn, tự tin trong lúc đọc. Giải pháp 1: Xây dựng ban cán sự lớp – Cánh tay phải đắc lực Việc bầu ban cán sự lớp là một việc hết sức quan trọng. Ban cán sự lớp ngoài nhiệm vụ quản lý lớp còn thực hiện việc truy bài đầu giờ, nhắc nhở các học sinh khác tự ôn bài Ban cán sự lớp là những học sinh học tốt, năng nổ, nhiệt tình, biết giúp đỡ các bạn trong lớp. Chính vì vậy, giáo viên phải tận dụng điều này để phát huy khả năng của ban cán sự. Hàng ngày tôi đi sớm hơn 10 phút trước giờ truy bài để ghi lên bảng các âm, tiếng, từ mà các bạn chưa tiếp thu kịp ở bài học trước và giao nhiệm vụ cho ban
4. 4 cán sự lớp hướng dẫn các bạn yếu đọc. Sau đó báo cáo với giáo viên về kết quả cụ thể của các bạn. Biện pháp này được thực hiện ở 15 phút đầu giờ hoặc cuối tiết học. Việc cho các bạn đọc bài là nhiệm vụ chính của lớp trưởng. Giải pháp 2: Phong trào “Đôi bạn cùng tiến” Người xưa có câu “Học thầy không tày học bạn”, bởi lẽ đó phong trào “Đôi bạn cùng tiến” mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc và khơi gợi tình đoàn kết giữa các em. Phong trào này đã được sử dụng nhiều và đem lại hiệu quả rất cao. Tôi đã tiến hành biện pháp như sau: + Chia các bạn học tốt ngồi chung với các bạn học còn chậm hay các bạn nhà ở gần nhau để giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. + Tôi giao nhiệm vụ cho các đôi bạn cùng thực hiện trong giờ học, giờ ra chơi, 15 phút đầu giờ hay ở nhà. Đó có thể là mẫu giấy nhỏ có ghi sẵn các âm vần, tiếng, từ vừa học. + Tôi sẽ kiểm tra kết quả thực hiện của các đôi bạn từng tuần. Sau đó, tôi đưa ra nhận xét và tuyên dương cụ thể. Đôi bạn nào cùng tiến bộ sẽ được tôi thưởng một món quà nhỏ. Sau một thời gian ngắn thực hiện biện pháp, tôi nhận thấy các đôi bạn đọc tốt hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, các đôi bạn còn biết chia sẻ với nhau viên phấn, cái tẩy Giải pháp 3: Phân nhóm theo đối tượng: Tôi phân lớp thành 3 nhóm: nhóm hoàn thành tốt, nhóm hoàn thành, nhóm chưa hoàn thành. - Nhóm hoàn thành tốt: những học sinh đọc tốt, chăm chỉ, có ý thức học tập tốt. - Nhóm hoàn thành: những học sinh đọc được. - Nhóm chưa hoàn thành: những học sinh chưa đọc được. Ở mỗi nhóm hoàn thành tốt và nhóm hoàn thành giáo viên chọn 1 nhóm trưởng để điều khiển hoạt động học của nhóm. Tôi chuẩn bị sẵn từng đoạn văn bản và giao cho nhóm trưởng của các nhóm đã đọc tốt và đọc được kiểm tra các bạn trong nhóm. Còn giáo viên sẽ trực tiếp kèm các bạn ở nhóm chưa hoàn thành. Biện pháp này được giáo viên sử dụng trong các tiết ôn luyện. Thông qua quá trình làm việc nhóm, các em ở nhóm hoàn thành tốt và nhóm hoàn thành có cơ hội thể hiện bản thân. Các em không những đọc tốt hơn rất nhiều mà còn tăng thêm tình đoàn kết giữa các thành viên trong nhóm. Còn đối với nhóm chưa hoàn thành thì các em được sự kèm cặp trực tiếp từ giáo viên chủ nhiệm nên các em sẽ nhanh tiến bộ. Giáo viên cần có sự quan tâm đặc biệt đến 6 em chưa thuộc bảng chữ cái ở nhóm chưa hoàn thành. Luôn động viên, khích lệ kịp thời để tạo động lực giúp các em cố gắng trong học tập. Giải pháp 4: Sử dụng trò chơi tạo hứng thú đọc cho học sinh Trên thực tế, hiện nay, GV thường chú trọng tới việc dạy kiến thức, kĩ năng cho HS chứ chưa quan tâm nhiều đến việc HS có thích học hay không. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến các tiết học Học vần rất nhàm chán, đơn điệu,
5. 5 hiệu quả không cao. Vì vậy, trong quá trình dạy Học vần tôi đã sử dụng phương pháp trò chơi để giúp trẻ vừa thoả mãn nhu cầu được chơi, được giải trí của trẻ vừa góp phần phát triển kĩ năng đọc cho trẻ. Tôi xây dựng một ngân hàng trò chơi đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ và dễ tổ chức như: Đi chợ, tìm tiếng chứa vần, chuyền thư cho bạn, chèo thuyền, ai nhanh hơn, . Khi tổ chức trò chơi cho HS trong giờ học vần cần lưu ý: + Lựa chọn trò chơi phù hợp, vừa sức học sinh + Xác định rõ mục tiêu trò chơi + Luật chơi rõ ràng, dễ hểu + Nhiều học sinh được tham gia chơi trò chơi. Giải pháp 5: Ứng dụng công nghệ thông tin vào giờ học Cả thế giới đang không ngừng tiến bộ cùng với sự đi lên của công nghệ thông tin. Giáo dục không ngoại lệ. Những năm gần đây, với phát động của ngành, cùng với xu thế của thời đại, ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy đã được giáo viên các trường tích cực hưởng ứng. Bản thân tôi nhận thấy công nghệ thông tin giúp bài giảng thêm sinh động, cung cấp được nhiều thông tin cho học sinh, gây được hứng thú của các em, đồng thời giúp các em tiếp nhận tri thức hiện đại. Tôi đã chuẩn bị bài giảng môn Tiếng Việt có nhiều tranh ảnh, trò chơi , bài hát cuối hoặc giữa tiết trong tất cả các tiết hình thành âm mới trong phân môn Học vần để giờ học thêm sinh động, mới lạ. Bên cạnh đó, tôi thường xuyên lên mạng internet để tìm kiếm những thông tin phù hợp với giảng dạy. Giải pháp 6: Luyện đọc đúng a. Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi. Đọc đúng là đọc không thừa, không sót từng âm, vần, tiếng. Đọc đúng phải thể hiện đúng ngữ âm chuẩn, tức là đọc đúng chính âm. Nói cách khác là không đọc theo cách phát âm địa phương lệch chuẩn. Đọc đúng bao gồm việc đọc đúng các âm thanh (đúng các âm vị) ngắt nghỉ hơi đúng chỗ (đọc đúng ngữ điệu). b. Luyện đọc đúng phải rèn cho học sinh thể hiện chính xác các âm vị tiếng Việt. Với học sinh ở Trường Tiểu học Hà Mãn cần rèn đọc đúng các yếu tố sau: - Đọc đúng các phụ âm đầu: Ví dụ: có ý thức phân biệt để không đọc: “che dà”, mà phải đọc là “tre già”; chú ý phân biệt giữa âm r và âm d, âm x và âm s như : “chim sẻ” thành “chim xẻ” - Đọc đúng các âm chính: Ví dụ: có ý thức phân biệt để không đọc “kiu gọi, quả lịu” mà phải đọc “kêu gọi, quả lựu”. - Đọc đúng các âm cuối: Ví dụ: có ý thức không đọc: “luông luông” mà phải đọc “luôn luôn”. - Đọc đúng bao gồm cả đọc tiết tấu, ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu câu. Ngữ điệu là hiện tượng phức tạp, có thể tách ra thành các yếu tố cơ bản có quan hệ với nhau: chỗ nghỉ (ngừng giọng hay ngắt giọng), trọng âm, âm điệu, âm nhịp và âm sắc. Dạy đọc đúng ngữ điệu là dạy cho học sinh làm chủ những yếu tố này. Đọc
6. 6 đúng ngữ điệu nói chung, ngắt giọng đúng nói riêng vừa là mục đích của dạy đọc thành tiếng, vừa là phương tiện giúp học sinh chiếm lĩnh nội dung bài đọc. Như vậy đọc đúng đã bao gồm một số tiêu chuẩn của đọc diễn cảm. Bước 1: Đọc mẫu : - Bài đọc mẫu của giáo viên chính là cái đích mẫu hình thành kỹ năng đọc của giáo viên phải đảm bảo chất lượng đọc chuẩn, đọc đúng rõ ràng, trôi chảy và diễn cảm. Giáo viên yêu cầu lớp ổn định trật tự tạo cho học sinh tâm lý nghe đọc, hứng thú nghe đọc và yêu cầu học sinh đọc thầm theo. Khi đọc giáo viên đứng ở vị trí bao quát lớp, không đi lại, cầm sách mở rộng, thỉnh thoảng mắt phải dừng sách nhìn lên học sinh nhưng không để bài đọc bị gián đoạn. - Đối với học sinh lớp 1 giai đoạn đầu (khoảng 2 3 bài đầu) giáo viên chép bài đọc lên bảng rồi học sinh theo dõi cô đọc ở trên bảng, nhưng ở giai đoạn sau giáo viên nêu yêu cầu học sinh theo dõi bài ở sách giáo khoa để tạo cho các em có thói quen làm việc với sách. Bước 2: Hướng dẫn đọc Sách giáo khoa tập đọc lớp 1 chủ yếu có 2 dạng bài: - Dạng thơ, chủ yếu là thể thơ 4 – 5 tiếng - Dạng văn xuôi Cụ thể là trong 36 bài đọc thì có: - 20 bài dạng văn xuôi - 16 bài dạng thơ Việc hướng dẫn đọc đúng được thể hiện trong tiết 1 a. Luyện đọc từ ngữ Đối với lớp 1 dù ở bất kỳ dạng bài nào văn xuôi hay thơ thì trước khi luyện đọc đúng toàn bài bao giờ học sinh cũng được ôn luyện âm vần. Trong phần này các em ôn luyện vần trên cơ sở luyện đọc những từ khó, hay nhầm lẫn khi đọc có ở trong bài. Để thực hiện được tốt phần này, ngoài việc cần lựa chọn thêm những từ ngữ khác mà học sinh trong lớp mình hay nhầm lẫn hoặc phát âm sai để cho các em luyện đọc. Ví dụ: Bài “Bàn tay mẹ ” SGK chỉ yêu cầu luyện đọc từ “rám nắng, ram ráp” nhưng có thể các em sẽ nêu thêm một số từ nữa mà các em cho là khó đọc đó là: “ hằng ngày, yêu nhất ” vì khi đọc dễ bị lẫn “đi làm” với “đi nàm”, “ấm nước” với “ấm lước” Khi cho các em luyện đọc từ ngữ, giáo viên nên kết hợp phân tích tiếng để giúp học sinh nhớ lại những âm vần đã học. Tuy nhiên chúng ta cần tập trung gọi những học sinh đọc còn yếu, song để giúp những em này đọc được đúng thì việc gọi một số em giỏi đọc thật to, thật chính xác là một việc làm không thể thiếu bởi vì các êm yếu sẽ bắt chước các bạn để đọc và như vậy các em sẽ có ý thức tự sửa hơn. Sau đó cả lớp sẽ đồng thanh những từ ngữ này. Cần tăng cường cho các em nhận xét nhau đọc, đúng hay say, nếu sai thì ở đâu, các em có thể tự sửa lại cho bạn. Nếu học sinh không làm được việc đó, giáo viên phải kịp thời uốn nắn sửa sai ngay cho các em. Nhất thiết phải có khen chê kịp thời.
7. 7 - Không chỉ luyện đọc đúng từ trong giờ tập đọc mà trong các tiết tăng cường Tiếng Việt, chúng ta có thể đưa ra những bài tập phân biệt phụ âm đầu và vần để giúp các em phát âm tốt hơn. Thí dụ: Dạng bài tập điền vần hoặc điền phụ âm đầu + Bài tập 1: Điền l hay n .o ắng , o ê , .í .ẽ , .áo ức + Bài tập 2: Điền r, d, gi ộn .ã , ập .ờn , tháng iêng Sau khi học sinh điền xong giáo viên phải yêu cầu và kiểm tra các em đọc. Nếu các em đọc sai giáo viên phải kịp thời uốn nắn ngay. Phần luyện đọc từ nếu giáo viên làm tốt, hướng dẫn học sinh đọc kỹ sẽ giúp cho các em đọc trơn bài đọc tốt hơn. b. Đọc đúng dạng thơ Thơ là tiếng nói của tình cảm, là sự phản ánh con người và thời đại một cách cao đẹp, thơ rất giàu chất trữ tình. Vì vậy khi đọc thơ cần thể hiện được tình cảm của tác giả gửi gắm trong từ, từng dòng thơ, nhịp thơ để truyền cảm xúc đến người nghe. Vì vậy đọc thơ phải đọc đúng dòng thơ, vần thơ, thể thơ để thể hiện sắc thái, tình cảm. Khi dạy bài tập đọc là thơ thì một công việc không thể thiếu được đối với giáo viên và học sinh đó là ngắt nhịp câu thơ. Thực tế cho thấy học sinh mắc lỗi ngắt nhịp là do không tính đến nghĩa chỉ đọc theo áp lực của nhạc thơ. Học sinh tìm được trong bài có những dấu câu thì ngắt nhịp. Do vậy khi dạy những bài đọc thơ ở giai đoạn đầu tôi thường chép lên bảng các câu thơ cần chú ý ngắt giọng rồi hướng dẫn Ví dụ: Bài “ Khi trang sách mở ra ” Trang sách / không nói được // Sao/ em nghe điều gì // Dạt dào như sóng vỗ// Một chân trời đang đi.// Học sinh sẽ được luyện đọc từng câu rồi đọc nối tiếp nhau cho đến hết bài. Giáo viên có thể cho các em dùng ký hiệu đánh dấu vào sách để khi đọc không bị quên. Đến giai đoạn sau (khoảng từ giữa học kỳ II trở đi) giáo viên có thể để học sinh nhìn vào sách và nêu cách ngắt giọng của mình ở từng câu thơ (vì những bài thơ của lớp 1 thường là ngắn nên công việc này cũng không chiếm quá nhiều thời gian trong tiết dạy). Nếu học sinh nói đúng giáo viên công nhận ngay và cho các em đánh dấu luôn vào sách. Nếu học sinh nói sai giáo viên sửa lại cho học sinh. c. Đọc đúng dạng văn xuôi Tương tự như ở thơ, giáo viên cần chú trong rèn cho các em biết ngắt, nghỉ hơi cho đúng. Cần phải dựa vào nghĩa và các dấu câu để ngắt hơi cho đúng. Khi đọc không được tách một từ ra làm hai, tức là không ngắt hơi trong một từ. Việc ngắt hơi phải phù hợp với các dấu câu, nghĩ ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu hơn ở dấu chấm. Đối với những câu văn dài cần hướng dẫn học sinh ngắt hơi cho phù hợp.
8. 8 Cụ thể tôi cho học sinh tự tìm những câu văn dài đó hoặc do chính giáo viên đưa ra. Sau đó yêu cầu học sinh xác định cách ngắt giọng, gọi học sinh nhận xét đúng sai. Đối với học sinh lớp 1 giáo viên cũng chưa nên hỏi nhiều quá về việc tại sao các em lại ngắt giọng như vậy mà nếu thấy đúng thì giáo viên công nhận ngay, còn nếu sai thì sửa cho các em và giải thích để các em thấy rõ hơn. Sau khi xác định ngắt giọng ở mỗi câu văn dài bao giờ giáo viên cũng phải nhấn mạnh cho các em thấy tầm quan trọng trong việc ngắt, nghỉ đúng ở các câu văn, đoạn văn. Muốn xác định cách ngắt giọng đúng thì phải dựa vào nghĩa vào các tiếng, từ, dấu câu. Ví dụ: Bài “ Mặt trăng tìm bạn ” Câu dài trong bài cần hướng dẫn cách ngắt nghỉ hơi là: “Giá mà / mình có thể tìm được một người bạn. // - Mặt trăng/ thì thầm. //” Chúng ta có thể chép câu này lên bảng và hướng dẫn cách ngắt hơi như trên (vì đây là bài đầu tiên trong chương trình tập đọc nên tôi hướng dẫn luôn cách đọc). Đối với những bài có lời thoại, giáo viên phải hướng dẫn kỹ học sinh cách lên giọng cuối câu hỏi và xuống giọng cuối câu kể (câu trả lời) Cũng như thơ, sau khi sửa xong lỗi ngắt giọng cho học sinh, giáo viên phải gọi nhiều em đọc, các học sinh khác nghe và nhận xét bạn đọc.Việc luyện đọc cho học sinh đọc đúng từ, câu sẽ giúp cho việc đọc đoạn, bài được trôi chảy, lưu loát hơn và học sinh nắm chắc được cách đọc đúng văn bản được học mà không phải tình trạng học vẹt. Để tiết học nhẹ nhàng, không nhàm chán mà lại nhiều em được luyện đọc thì giáo viên phải tổ chức đọc theo nhiều hình thức khác nhau như đọc cá nhân, đọc theo nhóm, theo tổ hoặc đồng thanh. Những hình thức này còn giúp giáo viên kiểm soát được khả năng đọc của toàn thể học sinh trong lớp. - Luyện đọc diễn cảm sẽ được thể hiện trong tiết 2, trong phạm vi đề tài này tôi chỉ đề cập đến vấn đề đọc đúng. Vì vậy mà cách hướng dẫn đọc diễn cảm sẽ không được nêu lên trong đề tài. d. Luyện đọc củng cố và nâng cao Để giúp học sinh đọc bài một cách chắc chắn, giáo viên cần dành thời gian để luyện đọc củng cố và nâng cao. Trong phần này giáo viên cho học sinh luyện đọc cá nhân – giáo viên cần chú ý tới các em đọc yếu để em đó được tham gia đọc - giáo viên cần động viên khích lệ kịp thời. Trong quá trình học sinh đọc giáo viên quan tâm theo dõi, uốn nắn, sửa sai cho các em. Đối với những bài đọc có lời đối thoại nên cho các em đọc theo lối phân vai. Đối với bài thơ cần cho các em đọc nhiều. Một tiết học tập đọc chỉ có 35 – 40 phút vì vậy để đảm bảo thời gian và chất lượng giờ học, học sinh phải đọc trước văn bản ở nhà. Giáo viên cần có sự chuẩn bị chu đáo, phải đưa ra các tình huống có thể xảy ra khi hướng dẫn học sinh đọc cho đúng, cho hay. Muốn vậy giáo viên phải luôn trau dồi kiến thức, luôn thay đổi phương pháp dạy học cho phù hợp với sự phát triển của xã hội.
9. 9 Trong giờ học, giáo viên chỉ là người hướng dẫn, tổ chức để học sinh tự tìm ra kiến thức. Giải pháp 7: Luyện đọc nhanh a) Đọc nhanh (còn gọi là đọc lưu loát, trôi chảy) là nói đến phẩm chất đọc về mặt tốc độ, là việc đọc không ê a, ngắc ngứ. Vấn đề tốc độ đọc chỉ đặt ra sau khi đã đọc đúng. Mức độ thấp nhất của đọc nhanh là đọc trơn (nhiệm vụ này phần dạy đọc của phân môn học vần phải đảm nhận), đọc không ê a, ngắc ngứ, không vừa đọc vừa đánh vần. Về sau tốc độ đọc phải đi song song với việc tiếp nhận có ý thức bài đọc. Khi đọc cho người khác nghe thì người đọc phải xác định tốc độ đọc nhanh nhưng để cho người nghe hiểu kịp được. Vì vậy, đọc nhanh không phải là đọc liến thoắng. Tốc độ chấp nhận được của đọc nhanh khi đọc thành tiếng trùng với tốc độ của lời nói. Khi đọc thầm thì tốc độ đọc sẽ nhanh hơn nhiều. b) Biện pháp luyện đọc nhanh Giáo viên hướng dẫn cho học sinh làm chủ tốc độ đọc bằng cách đọc mẫu để học sinh đọc theo tốc độ đã định. Đơn vị để đọc nhanh là cụm từ, câu, đoạn, bài. Giáo viên điều chỉnh tốc độ đọc bằng cách giữ nhịp đọc. Ngoài ra, còn có biện pháp đọc nối tiếp trên lớp, đọc nhẩm có sự kiểm tra của thầy, của bạn để điều chỉnh tốc độ. Giáo viên đo tốc độ đọc bằng cách chọn sẵn bài có số tiếng cho trước và dự tính sẽ đọc trong bao nhiêu phút. Định tốc như thế nào còn phụ thuộc vào độ khó của bài đọc. 3: Kết quả đạt được: Sau khi tiến hành dạy thực nghiệm với giáo án trên ở lớp 1E ở trường Tiểu học Thanh Khương tôi tiến hành kiểm tra miệng (gọi học sinh đọc cả bài), kết quả thu được như sau: Sĩ số lớp Số học sinh đọc đúng, Số học sinh đọc Lớp lưu loát (%) không đúng (%) 1E 33 32 em = 96,9% 1 em= 3,1% Căn cứ vào những kết quả thu được ở trên tôi nhận thấy việc áp dụng một số biện pháp ở chương 3 vào việc hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng thực sự nâng cao hiệu quả của giờ dạy, phát huy được tính chủ động sáng tạo và tạo được sự hứng thú say mê của học sinh. 4. Kết luận: Để rèn cho học sinh đọc tốt- học tốt phân môn Tập đọc cũng như các phân môn học khác, thì bản thân giáo viên phải là người có kỹ năng đọc tốt thì mới đáp ứng được việc học của học sinh. Nghĩa là muốn học sinh đọc đúng thì trước hết giáo viên phải đọc chính xác, giọng chuẩn và có trình độ mới thấy được cái sai của học sinh để sửa lại cho đúng. Bởi một lí do đơn giản là học sinh tiểu học hay bắt chước mẫu, cô làm đúng trò sẽ làm theo đúng và ngược lại. Do đó trước khi dạy một bài học nào nhất thiết giáo viên phải chuẩn bị chu đáo từ KH bài dạy, tới đồ dùng trực quan. Lời lẽ giản dị, trong sáng để gây hứng thú học tập cho các em, và đọc mẫu trước ở nhà. Với cách dạy cách rèn đọc này không chỉ áp dụng chương trình lớp một.
10. 10 Mà theo tôi nghĩ đã là môn tập đọc thì yêu cầu trọng tâm là rèn luyện cách đọc cho học sinh nên có thể áp dụng cho chương trình tập đọc ở cả cấp tiểu học. 5. Kiến nghị, đề xuất: Về phía tổ chuyên môn: Đề nghị tổ chuyên môn nhà trường đưa sáng kiến của tôi ra hội thảo để phân tích ưu điểm, nhược điểm và nhân rộng ra các điểm trường trong toàn trường. Về phía giáo viên: Khi vận dụng các phương pháp vào dạy học, mỗi giáo viên cần tạo cho mình một hướng đi riêng, cần có sự sáng tạo và linh hoạt trong suốt quá trình giảng dạy. Đặc biệt cần tăng cường thăm lớp dự giờ để học tập kinh nghiệm giảng dạy của đồng nghiệp và rút kinh nghiệm cho bản thân. Đối với lãnh đạo nhà trường: Thường xuyên tổ chức các buổi chuyên đề đánh giá rút kinh nghiệm để nâng cao chất lượng đọc đúng cho học sinh. Tôi xin chân thành cảm ơn. Thanh Khương, ngày 3 tháng 11 năm 2023 Giáo viên Trần Thị Vui